کیفوز چیست؟
کیفوز و لوردوز از جمله ناهنجاری‌های ستون فقرات به شمار می‌روند. در حالی که وجود انحنای خفیف در ستون فقرات حالتی طبیعی و سالم دارد، گاهی این انحناها بیش از حد شده و می‌توانند هم از نظر ظاهری نازیبایی ایجاد کنند و هم مشکلاتی برای سلامتی به وجود آورند.
زمانی که ستون فقرات در قسمت پایین کمر بیش از حد به سمت داخل خم شود، به آن لوردوز گفته می‌شود. از سوی دیگر، اگر انحنای ستون فقرات در ناحیه تیغه شانه یا بخش میانی به سمت جلو یا به شکل قوز بیش از اندازه باشد، این حالت کیفوز نام دارد. کیفوز معمولاً در قسمت قفسه سینه ستون فقرات دیده می‌شود.
علت ایجاد کیفوز چیست؟
برخی افراد به دلیل وجود یک ناهنجاری مادرزادی در ستون فقرات از بدو تولد به کیفوز مبتلا هستند. این عارضه همچنین می‌تواند به صورت اکتسابی پدیدار شود. به‌ویژه در میان نوجوانان، حالت نامناسب بدن یکی از دلایل شایع کیفوز است؛ این موضوع در دختران بین ۱۲ تا ۱۵ سال بیشتر مشاهده می‌شود.
کیفوز بزرگسالان اغلب با شکستگی‌های فشاری همراه است، که موجب گوه‌ای‌شکل شدن مهره‌ها و کاهش فضای بین آنها می‌شود. این نوع شکستگی‌ها ممکن است ناشی از تحلیل رفتن دیسک‌ها، آرتریت، پوکی استخوان یا اسپوندیلولیستزیس باشد.
افرادی که به پوکی استخوان مبتلا هستند، به دلیل ضعف و فشردگی مهره‌ها، احتمال بیشتری برای ابتلا به کیفوز دارند. درمان کیفوز در این بیماران شامل استفاده از روش‌های تهاجمی پیشگیرانه برای جلوگیری از تضعیف بیشتر استخوان‌ها است.
علائم و نشانه‌های کیفوز چیست؟
علائم کیفوز شباهت زیادی به علائم اسکولیوز دارد. این علائم می‌توانند شامل شانه‌های نامتقارن، عدم توازن در سینه، باسن، تیغه‌های شانه یا کمر، و تمایل بدن به خم شدن به یک سمت باشند.
در برخی موارد دیگر، هیچ نشانه قابل مشاهده‌ای وجود ندارد. برای بررسی احتمال اسکولیوز، از فرد بخواهید انگشتان پای خود را لمس کند؛ اگر یکی یا هر دو تیغه شانه برجستگی داشته باشد، کمر جابجا شده باشد یا دنده‌ها نامتقارن باشند، احتمال کیفوز وجود دارد.
این بیماری به دلیل قوس مشخصی که اغلب در بیماران مشهود است، به عنوان “قوز پشت” نیز شناخته می‌شود. از سایر علائم می‌توان به خستگی و مشکلات تنفسی اشاره کرد.
روش تشخیص بیماری کیفوز چیست؟
در این بخش، تعدادی از ابزارهای تشخیصی معرفی شده‌اند که پزشک ممکن است برای بررسی وضعیت شما و تعیین بهترین روش درمانی مورد استفاده قرار دهد.
سابقه پزشکی: تهیه یک شرح حال کامل پزشکی به پزشک کمک می‌کند تا علل احتمالی درد کمر و گردن را شناسایی کرده و درمانی مناسب‌تر ارائه دهد.
معاینه فیزیکی: در جریان معاینه فیزیکی، پزشک تلاش می‌کند تا منبع درد را مشخص کند. همچنین ممکن است تست‌هایی برای ارزیابی انعطاف‌پذیری و قدرت عضلات انجام شوند.
تصویربرداری با اشعه ایکس: این روش معمولاً به‌عنوان اولین قدم در تشخیص استفاده می‌شود. تصویربرداری اشعه ایکس نماهایی از استخوان‌ها و فضای بین آنها ارائه می‌دهد، اما به دلیل عدم نمایش عضلات و رباط‌ها، محدودیت‌هایی دارد.
MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی): این روش با بهره‌گیری از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی، تصاویری دقیق از بافت‌های داخلی بدن ارائه می‌دهد. برخلاف اشعه ایکس که فقط استخوان‌ها را نشان می‌دهد، MRI به‌ویژه برای مشاهده بافت‌های نرم مانند دیسک‌های ستون فقرات بسیار مؤثر است. این روش ایمن بوده و معمولاً بدون درد انجام می‌شود.
سی تی اسکن/میلوگرام: سی تی اسکن اطلاعات جامعی از ساختارهای داخلی ستون فقرات ارائه می‌دهد. میلوگرام، که برای تشخیص مشکلاتی مانند برآمدگی دیسک، تومورها یا تغییرات استخوانی طراحی شده است، شامل تزریق یک ماده رنگی به کانال نخاعی تحت بی‌حسی موضعی است. این روش اطلاعات دقیقی از محل دقیق مشکل فراهم می‌آورد.
الکترودیاگنوستیک: این آزمایش‌ها شامل بررسی فعالیت اعصاب و نخاع هستند که به کمک تکنیک‌هایی مانند الکترومیوگرافی (EMG) و پتانسیل‌های برانگیخته سوماتوسنسوری (SSEP) انجام می‌شوند. این ابزارها به پزشک کمک می‌کنند تا میزان تأثیر شرایط بر روی سیستم عصبی را ارزیابی کند.
اسکن استخوان: این روش برای شناسایی عفونت‌ها، تومورها، شکستگی‌ها و آرتریت در اسکلت بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین در شناسایی بافت‌های آسیب‌دیده که نیاز به بیوپسی یا جراحی دارند، کاربرد دارد.
دیسکوگرافی: این تکنیک به پزشک اجازه می‌دهد تا ساختار داخلی دیسک را ارزیابی کند. با تزریق ماده رنگی به دیسک و هدایت اشعه ایکس، شکل و ترکیب دیسک بررسی می‌شود. همچنین پزشک هر گونه درد ناشی از تزریق را ثبت می‌کند تا تأثیر آن مشخص شود. این روش به پزشکان کمک می‌کند تا دقیق‌ترین سطح دیسکی را که موجب درد شده شناسایی کنند و احتمال موفقیت جراحی را افزایش دهند.
تزریقات: تزریق‌های درمانی هم‌زمان که درد را کاهش می‌دهند، اطلاعات ارزشمندی درباره منشأ مشکل ارائه کرده و به‌عنوان بخشی از فرآیند درمان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
روش درمان بیماری کیفوز چگونه است؟
برای درمان کیفوز، ابتدا باید علت ایجاد این بیماری را شناسایی کرد. در برخی موارد، لازم است در مراحل اولیه جراحی انجام شود، در حالی که در موارد دیگر استفاده از بریس و فیزیوتراپی می‌تواند راهکار مناسبی باشد.
بریس ممکن است در کاهش درد موثر باشد، اما توانایی محدودی در اصلاح تغییر شکل اصلی ستون فقرات به‌ویژه در بزرگسالان دارد. برنامه‌های تقویت عضلات و حرکات کششی می‌توانند تاثیر مثبتی بر کاهش علائم داشته باشند.
فعالیت‌هایی مانند شنا و ورزش‌های کم‌فشار نیز بسیار سودمند هستند. در شرایطی که مداخله جراحی ضروری است، هدف اصلی کاهش انحنای ستون فقرات و تسکین بلندمدت درد و ناراحتی خواهد بود.
سوالات متداول در مورد کیفوز
چه زمانی برای درمان کیفوز به جراحی نیاز است؟
جراحی معمولاً به‌عنوان آخرین گزینه در نظر گرفته می‌شود و تنها هنگامی انجام می‌گیرد که روش‌های محافظه‌کارانه‌تر کارساز نبوده باشند. به طور کلی، انجام جراحی زمانی مطرح می‌شود که انحنای ستون فقرات بیشتر از ۷۵ درجه باشد. همچنین، در مواردی که فرد دچار درد مزمن یا پیشرفت سریع انحنا باشد، جراحی ممکن است توصیه شود.
چگونه می‌توان از کیفوز پیشگیری کرد؟
تقویت عضلات پشت نقش مهمی در جلوگیری از وضعیت‌های نادرست بدن دارد که می‌توانند منجر به کیفوز شوند. همچنین، پوکی استخوان که یکی از عوامل ایجاد کیفوز است، با رعایت نکاتی مانند مصرف کافی کلسیم و ویتامین D، ورزش‌های منظم و انجام تمرینات قدرتی قابل پیشگیری خواهد بود.